Một số điểm mới đáng chú ý trong Nghị định số 124/2020/NĐ-CP (sau đây viết tắt Nghị định) như sau:

1. Về bố cục, phạm vi điều chỉnh

So với Nghị định số 75/2020/NĐ-CP gồm 6 chương với 35 điều. Nghị định số 124/2020/NĐ-CP gồm 7 chương với 44 điều có một số thay đổi cơ bản như: bãi bỏ Chương về Tiếp công dân (do đã được hướng dẫn tại Nghị định số 64/2014/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật tiếp công dân); quy định cụ thể một số biện pháp thi hành Luật khiếu nại về hình thức khiếu nại, khiếu nại lần hai, đại diện thực hiện việc khiếu nại, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại, xem xét việc giải quyết khiếu nại vi phạm pháp luật, xử lý hành vi vi phạm. Đồng thời, ban hành kèm theo 16 mẫu văn bản trong hoạt động giải quyết khiếu nại.

Nghị định quy định chi tiết 05 điều khoản của Luật khiếu nại năm 2011, gồm: Khoản 2 Điều 3 về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong đơn vị sự nghiệp công lập; Khoản 4 Điều 8 về nhiều người cùng khiếu nại về một nội dung; Khoản 3 Điều 41 về công khai quyết định giải quyết khiếu nại; Khoản 4 Điều 46 về thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật; Khoản 2 Điều 58 về thi hành quyết định giải quyết khiếu nại đối với quyết định kỷ luật cán bộ, công chức có hiệu lực pháp luật.

2. Hướng dẫn chi tiết, bổ sung một số quy định mới

- Hình thức khiếu nại: Bổ sung và hướng dẫn chi tiết thống nhất mẫu đơn áp dụng chung trong giải quyết khiếu nại (Điều 3 Nghị định).

- Giải quyết khiếu nại lần hai: Tháo gỡ những bất cập trong tên gọi ban hành quyết định giải quyết của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai hoặc hồ sơ công dân phải cung cấp trong trường hợp quá thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu mà khiếu nại không được giải quyết (Điều 4 Nghị định).

- Đối thoại trong giải quyết khiếu nại lần 2: Một số trường hợp, người giải quyết khiếu nại có thể phân công cấp phó của mình hoặc thủ trưởng cơ quan chuyên môn cùng cấp, thủ trưởng cơ quan được giao nhiệm vụ xác minh đối thoại với người khiếu nại (Điều 28 Nghị định).

- Đại diện khiếu nại: Hướng dẫn chi tiết về đại diện thực hiện việc khiếu nại, mẫu giấy ủy quyền khiếu nại, đại diện khiếu nại đối với người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người đang khiếu nại mà chết…(Điều 5 Nghị định).

- Bổ sung quy định về trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại, gồm các bước: Thụ lý, chuẩn bị nội dung xác minh khiếu nại, tiến hành xác minh nội dung khiếu nại, ban hành, gửi, công khai quyết định giải quyết khiếu nại và lập, quản lý hồ sơ khiếu nại (Chương IV Nghị định).

- Bổ sung biện pháp xử lý vi phạm pháp luật: Quy định chi tiết các hình thức kỷ luật được áp dụng trong trường hợp người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, người được giao nhiệm vụ xác minh nội dung khiếu nại, người có trách nhiệm tổ chức thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật mà có hành vi vi phạm pháp luật khiếu nại thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật bằng một trong các hình thức như: khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lượng, giáng chức, cách chức, buộc thôi việc. Nếu có dấu hiệu tội phạm thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự; trường hợp gây thiệt hại thì phải bồi thường hoặc bồi hoàn theo quy định của pháp luật (Chương VI Nghị định).

- Quy định chi tiết thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong đơn vị sự nghiệp công lập (Chương III Nghị định).

- Quy định rõ trách nhiệm thi hành Quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật (Chương V Nghị định).

Nghị định số 124/2020/NĐ-CP có hiệu lực thi hành kể từ ngày 10/12/2020 và thay thế Nghị định số 75/2012/ NĐ-CP ngày 03/10/2012 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Khiếu nại.