1. Ứng dụng công nghệ số trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng là yêu cầu, xu hướng có tính tất yếu, khách quan

Từ Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, hàng loạt các chủ trương, chính sách lớn của Nhà nước về phát triển, ứng dụng công nghệ số đã được ban hành. Có thể kể tới Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 17/4/2020 của Chính phủ; Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 và Quyết định số 942/QĐ-TTg ngày 15/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030”. Đây là những chủ trương có tính pháp lý rất quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số vào mọi lĩnh vực trong đời sống xã hội và hoạt động quản lý nhà nước. Đặc biệt, đối với các cơ quan nhà nước thì việc ứng dụng công nghệ số còn là yêu cầu, nhiệm vụ có tính chất bắt buộc. Do đó, ứng dụng công nghệ số trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng không chỉ là mục tiêu mà còn là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của ngành Thanh tra trong hiện tại và thời gian tới.

Thời gian qua, Chính phủ đang triển khai Đề án “Xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập nhằm từng bước ứng dụng công nghệ số vào công tác kiểm soát tài sản, thu nhập”. Đề án này được ban hành theo Quyết định số 390/QĐ-TTg ngày 28/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ đã nêu rõ quan điểm phải sử dụng công nghệ số vào việc kiểm soát tài sản, thu nhập phù hợp với Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số; ứng dụng công nghệ số để chuyển đổi công tác kiểm soát tài sản, thu nhập từ việc “kê khai, xác minh” sang “chủ động kiểm soát, phòng ngừa”. Đề án đặt mục tiêu sau năm 2025 thực hiện chuyển đổi số 100% công tác kiểm soát tài sản, thu nhập.

Nhận thức được vai trò của công nghệ số, Thanh tra Chính phủ - với tư cách là cơ quan quản lý nhà nước cao nhất thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng trong phạm vi cả nước đã có nhiều bước đi cụ thể, đáng ghi nhận trong ứng dụng công nghệ số vào hoạt động của cơ quan và ngành Thanh tra. Tháng 4/2022, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Chương trình chuyển đổi số của Thanh tra Chính phủ đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Bên cạnh đặt ra những mục tiêu cụ thể, Thanh tra Chính phủ còn đề ra kỳ vọng ở mức độ cao khi ứng dụng công nghệ số như sử dụng các công cụ phân tích thông minh để giúp lãnh đạo kịp thời đưa ra các quyết sách trong công tác quản lý nhà nước về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.

Ở địa phương, một số tỉnh đã tích cực, chủ động ứng dụng công nghệ số trong hoạt động thanh tra như: Quảng Ninh, Khánh Hòa. Tại Khánh Hòa, tháng 8/2019, Thanh tra tỉnh đã hoàn thiện và đưa vào sử dụng phần mềm “Hỗ trợ lập kế hoạch thanh tra và xử lý chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm tra”. Quan trọng nhất là phân hệ Hỗ trợ lập kế hoạch thanh tra, xử lý chồng chéo trong thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp và theo dõi tiến độ, hỗ trợ tiến hành một cuộc thanh tra hành chính. Phân hệ cho phép quản trị hệ thống và phân quyền; quản lý quy trình nghiệp vụ; lập kế hoạch thanh, kiểm tra; cảnh báo chồng chéo khi lên kế hoạch; nhắc nhở, giám sát việc thanh, kiểm tra; tự động phân tích dữ liệu thanh tra và đưa ra cảnh báo trong khi vận hành. Phân hệ còn gán mẫu biểu cho các đối tượng hành chính sự nghiệp; quản lý mẫu biểu theo tiến độ; lập kế hoạch chi tiết; phân tích kết quả lập kế hoạch so với thực tế thanh tra; nhắc nhở kế hoạch thanh tra sắp hết hạn nhưng chưa tiến hành; cập nhật kết quả; liệt kê lịch sử thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp. Qua hơn 01 năm đưa phần mềm vào sử dụng, tình trạng chồng chéo trong xây dựng, triển khai kế hoạch thanh, kiểm tra doanh nghiệp không còn; việc xử lý chồng chéo chính xác 100%; thời gian xử lý, trình Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh phê duyệt kế hoạch chỉ còn vài phút (trước đây hơn 01 tháng)[1].

Mặc dù việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng thời gian qua cũng đã đạt được những kết quả khả quan nhưng vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cần phải tiếp tục nghiên cứu nhằm tìm ra các giải pháp đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả. Đề án “Xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập” của Chính phủ đặt mục tiêu sau năm 2025, thực hiện chuyển đổi số 100% công tác kiểm soát tài sản, thu nhập bằng việc sử dụng công nghệ số, dữ liệu số. Nhưng nhìn vào Đề án thấy rằng chúng ta mới chỉ đang tập trung ở một khâu đơn giản nhất trong ứng dụng công nghệ số, đó là chỉ số hóa các bản kê khai tài sản, thu nhập để lưu trữ, phục vụ công tác chia sẻ dữ liệu. Việc ứng dụng các sản phẩm công nghệ số vào hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng ở các cơ quan trung ương và địa phương cũng còn nhiều hạn chế, bất cập đến từ nhận thức của người đứng đầu cơ quan đơn vị cho đến hạ tầng kĩ thuật, đội ngũ kĩ sư vận hành, bảo trì và đội ngũ cán bộ sử dụng.

Bên cạnh đó, hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng là những lĩnh vực rất đa dạng, phức tạp và nhạy cảm, liên quan đến mọi chủ thể và hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội. Khác với nhiều hoạt động quản lý nhà nước khác, tính nhạy cảm và yêu cầu bảo mật thông tin trong lĩnh vực hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng là tối quan trọng. Danh mục các nội dung thông tin ở mức độ Mật trong lĩnh vực hoạt động thanh tra, giải quyết tố cáo và phòng, chống tham nhũng cho thấy có những xung đột với một trong những yêu cầu và mục đích cơ bản của ứng dụng công nghệ số là nhằm tăng cường sự công khai, minh bạch. Vấn đề này liệu có giải quyết được không trong bối cảnh phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số?

Ngoài ra, ứng dụng công nghệ số trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng không còn phải bàn đến việc có làm hay không mà vấn đề ở chỗ phải làm như thế nào? Mức độ, phạm vi, nội dung đến đâu? Những yêu cầu nào đảm bảo cho việc ứng dụng công nghệ số? Bên cạnh những thuận lợi đang có thì những rào cản, thách thức nào đang và sẽ đặt ra khi ứng dụng công nghệ số? Đây đều là những câu hỏi bức thiết cần phải được nghiên cứu, tìm ra câu trả lời sớm nhất.

Do đó, ứng dụng công nghệ số trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng là yêu cầu, xu hướng có tính tất yếu, khách quan.

2. Thực tiễn việc ứng dụng công nghệ số trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng tại Việt Nam hiện nay

Thực tiễn cho thấy, việc chuyển đổi số mà trước hết là việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng đã được Tổng Thanh tra Chính phủ, Ban Cán sự Đảng Thanh tra Chính phủ, Lãnh đạo các Cục, Vụ, đơn vị của Thanh tra Chính phủ quan tâm, chỉ đạo, điều hành xây dựng các chương trình, kế hoạch từng năm, tổ chức thực hiện có hiệu quả, bước đầu đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Đặc biệt, hoạt động ứng dụng chuyển đổi số vào các mặt công tác của ngành Thanh tra, thể hiện qua việc có nhiều phần mềm chuyên môn, nghiệp vụ được triển khai có hiệu quả: Hệ thống quản lý văn bản và điều hành tác nghiệp (Voffice); Hệ thống cơ sở dữ liệu (CSDL) về báo cáo công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; Cổng thông tin điện tử Thanh tra Chính phủ; Hệ thống thư điện tử công vụ @thanhtra.gov.vn; Hệ thống CSDL quốc gia về cán bộ, công chức, viên chức; Hệ thống (i) CSDL về công tác thanh tra, (ii) CSDL về công tác đảng, đoàn thể; Xây dựng phần mềm đặt lịch và trả lịch hẹn tiếp công dân trên Cổng thông tin điện tử Thanh tra Chính phủ;...

Bên cạnh đó, các bộ, ngành, địa phương cũng như cơ quan thanh tra các bộ, cơ quan ngang bộ; Thanh tra tỉnh, thành phố trung ương và các cơ quan thanh tra khác cũng đã rất quan tâm tới việc chỉ đạo, điều hành và ứng dụng công nghệ số vào công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.

Việc ứng dụng công nghệ số đã mang lại những thay đổi tích cực, giúp tăng cường kết nối, trao đổi thông tin, dữ liệu theo hướng đồng bộ, liên thông, hiện đại; hạ tầng công nghệ thông tin và an toàn thông tin được quan tâm đầu tư phát triển tạo cơ sở nền tảng phát triển các ứng dụng xây dựng Chính phủ điện tử, chuyển đổi số… Đồng thời hỗ trợ tích cực, hiệu quả cho công tác tham mưu, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành tại các cơ quan Đảng, Nhà nước; phục vụ kịp thời, hiệu quả việc khai thác, trao đổi thông tin, rút ngắn thời gian xử lý công việc; nâng cao hiệu quả và tính minh bạch của hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng trong phạm vi cả nước.

Mặc dù vậy, thực tiễn cho thấy việc ứng dụng công nghệ số trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng tại Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế.

Cụ thể là: Những hạn chế trong nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức về chuyển đổi số trong hoạt động của ngành Thanh tra; Hạn chế về thể chế pháp luật; về chất lượng của phần mềm công nghệ trong công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; về chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của chuyển đổi số; về hạ tầng và thiết bị và bảo mật; kỹ năng số của người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, còn hạn chế, gây khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ công trực tuyến và hạn chế về nguồn lực đầu tư cho chuyển đổi số. Về nguyên nhân chính dẫn tới những hạn chế nói trên: Thứ nhất, do nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức trong và ngoài ngành Thanh tra. Thậm chí, nhiều người còn ngại thay đổi thói quen làm việc truyền thống; lãnh đạo ở một số cơ quan, đơn vị chưa có sự quan tâm đúng mức đến việc đầu tư và phát triển công nghệ thông tin. Thứ hai, khung pháp lý về ứng dụng công nghệ số trong các lĩnh vực này còn nhiều bất cập, chưa tạo ra một môi trường pháp lý ổn định để thúc đẩy việc ứng dụng công nghệ. Thứ ba, ngành Thanh tra còn thiếu nhân lực chuyên trách về công nghệ thông tin trong quản lý và vận hành hệ thống. Các cán bộ này chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là các phần mềm chuyên dụng. Trong khi đó về chuyên môn, còn thiếu hụt nguồn nhân lực có chuyên môn về công nghệ thông tin để hỗ trợ, phát triển và bảo trì hệ thống. Thứ tư, hạ tầng công nghệ thông tin giữa các cơ quan, đơn vị chưa đồng bộ, gây khó khăn trong việc chia sẻ dữ liệu. Nhiều đơn vị vẫn sử dụng các thiết bị cũ, lạc hậu, không tương thích với các phần mềm hiện đại. Bên cạnh đó, tại một số địa phương, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, kết nối mạng không ổn định ảnh hưởng đến việc truyền tải dữ liệu. Thứ năm, nhiều đơn vị gặp khó khăn về tài chính để đầu tư vào hạ tầng công nghệ và đào tạo cán bộ.

Cuối cùng là những nguyên nhân khác như việc bảo mật thông tin: Việc bảo mật thông tin cá nhân và dữ liệu nhạy cảm chưa được đảm bảo, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ngoài ra, việc các hệ thống phần mềm chưa được tích hợp và tương thích với nhau, gây khó khăn trong việc trao đổi và chia sẻ thông tin,...

3. Đề xuất một số nhóm giải pháp cơ bản và kiến nghị cụ thể nhằm tăng cường ứng dụng công nghệ số trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng tại Việt Nam trong thời gian tới

Trong thời gian tới, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vẫn là nền tảng được các quốc gia trên thế giới đặc biệt quan tâm. Xu hướng chuyển đổi số, xây dựng Chính phủ điện tử, đô thị thông minh trở thành mục tiêu hướng tới của tất cả các quốc gia. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng Chính phủ điện tử ở Việt Nam đã và đang được Đảng, Nhà nước đặc biệt coi trọng. Do đó, ứng dụng, phát triển công nghệ thông tin là yêu cầu cấp thiết, bắt buộc, là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong cải cách hành chính nhằm tăng cường năng lực, hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành của các cơ quan thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.

Theo đó, để tăng cường ứng dụng công nghệ số trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng trong phạm vi cả nước trong thời gian tới, tác giả đề xuất một số nhóm giải pháp cơ bản như sau:

Một là, nâng cao nhận thức số cho đội ngũ công chức trong việc thực hiện ứng dụng công nghệ số

Tuyên truyền, phổ biến các văn bản quy phạm pháp pháp luật liên quan đến chuyển đổi số. Đồng thời, tiếp tục theo dõi, học hỏi các ý tưởng, các bài toán chuyển đổi số đã được phát hiện, áp dụng được Bộ Thông tin và truyền thông chia sẻ trên chuyên trang của Bộ tại địa chỉ http://t63.mic.gov.vn để áp dụng tại Thanh tra Chính phủ và các Bộ ngành, địa phương.

Tăng cường truyền thông về chuyển đổi số thông qua (i) bổ sung chuyên mục về công tác chuyển đổi số trên Cổng thông tin điện tử của Thanh tra Chính phủ; (ii) tiếp tục quán triệt đến đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của ngành Thanh tra tích cực tham gia kênh truyền thông của Bộ Thông tin và truyền thông để được cập nhật kịp thời thông tin mới nhất về chuyển đổi số phục vụ công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.

Tăng cường công tác kiểm tra việc ứng dụng công nghệ số tại các cơ quan, đơn vị trong ngành Thanh tra để qua đó nâng cao nhận thức của lãnh đạo, công chức, viên chức trong thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng. Tham mưu, đề xuất biểu dương, khen thưởng các gương điển hình tiên tiến, mô hình tốt, cách làm hay, sáng kiến có giá trị trong công tác chuyển đổi số của ngành Thanh tra.

Hai là, hoàn thiện thể chế về ứng dụng công nghệ số

Duy trì và cập nhật kiến trúc Chính phủ điện tử Thanh tra Chính phủ phù hợp với khung Kiến trúc Chính phủ điện tử Việt Nam 3.0.  

Tiếp tục ban hành, hoàn thiện các cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư ứng dụng và phát triển công nghệ; tạo hành lang pháp lý, môi trường thuận lợi triển khai các nhiệm vụ về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số…

Ban hành quy định của Tổng Thanh tra Chính phủ về: “Xây dựng phần mềm hệ thống quản lý thống nhất và xuyên suốt các hoạt động nghiệp vụ thanh tra từ giai đoạn xây dựng kế hoạch thanh tra, tiến hành thanh tra, kiểm tra và theo dõi, đôn đốc, kiểm tra sau thanh tra và quản lý lưu trữ hồ sơ Đoàn thanh tra”, tạo cơ sở pháp lý cho việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động thanh tra, đồng bộ với Nghị định số 55/2022/NĐ-CP của Chính phủ về xây dựng cơ sở dữ liệu về khiếu nại, tố cáo và Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 về xây dựng cơ sở dữ liệu về kiểm soát tài sản, thu nhập.

Xây dựng và ban hành Thông tư hướng dẫn về chia sẻ thông tin, dữ liệu của ngành Thanh tra trong đó, xác định các nhiệm vụ triển khai kết nối các CSDL dùng chung quốc gia vào các hoạt động nghiệp vụ, thực hiện kết nối chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước, mở dữ liệu và tạo dữ liệu mở về các lĩnh vực chuyên ngành tạo điều kiện phát triển kinh tế số, xã hội số.

Xây dựng và ban hành Quy định quản lý, vận hành các ứng dụng công nghệ số thuộc phạm vi quản lý thống nhất của ngành thanh tra, như phần mềm khiếu nại, tố cáo kiểm soát tài sản thu nhập… 

Xây dựng cơ chế, chính sách đãi ngộ đối với cán bộ chuyên trách công nghệ thông tin đang công tác tại đơn vị trực thuộc Thanh tra Chính phủ và cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo.

Xây dựng và triển khai các quy định, kế hoạch về ứng phó sự cố; các hoạt động của Đội ứng cứu sự cố, việc tham gia hoạt động của mạng lưới ứng cứu sự cố an toàn thông tin mạng quốc gia.

Ba là, tiếp tục xây dựng và triển khai các phần mềm ứng dụng vào hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng

Trong giai đoạn từ nay đến hết năm 2025: Rà soát, đánh giá các phần mềm của Thanh tra Chính phủ, các Bộ ngành địa phương trong cả 03 lĩnh vực thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng. Trên cơ sở đó nâng cấp, hoàn thiện, tích hợp các tính năng của các phần mềm này đảm thực hiện thông suốt từ trung ương đến địa phương.

Trong giai đoạn từ 2026 đến 2030:

Tiếp tục phát triển các cơ sở dữ liệu chuyên ngành trong lĩnh vực thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng phục vụ ứng dụng, dịch vụ Chính phủ số trong nội bộ của ngành Thanh tra; thực hiện chia sẻ hiệu quả dữ liệu chuyên ngành của Thanh tra Chính phủ với các địa phương; mở dữ liệu của các cơ quan nhà nước theo quy định của pháp luật.

Tiếp tục hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu về khiếu nại, tố cáo để lưu trữ dữ liệu điện tử của các công dân, cơ quan, tổ chức khi đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh với các cơ quan nhà nước.

Xây dựng Hệ thống phân tích, xử lý dữ liệu tổng hợp trong lĩnh vực thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng nhằm lưu trữ tập trung, tổng hợp, phân tích, xử lý dữ liệu số từ các nguồn khác nhau, từ đó tạo ra thông tin mới, dịch vụ dữ liệu mới phục vụ Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số.

Tiếp tục chuẩn hóa, điện tử hóa quy trình nghiệp vụ trong lĩnh vực thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, xử lý hồ sơ trên môi trường mạng, biểu mẫu, chế độ báo cáo. Tăng cường gửi, nhận văn bản, báo cáo điện tử tích hợp chữ ký số giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội và các doanh nghiệp; thực hiện số hóa hồ sơ, lưu trữ hồ sơ công việc điện tử của các cơ quan thanh tra theo quy định.

Phát triển các ứng dụng, dịch vụ nghiệp vụ, chuyên ngành phục vụ nội bộ và kết nối, chia sẻ dữ liệu với các hệ thống thông tin trong và ngoài Thanh tra Chính phủ, các cơ quan thanh tra với các Bộ ngành, địa phương khác theo nhu cầu. Đẩy mạnh việc sử dụng chữ ký sổ, định danh số, chuyển đổi số và niêm phong điện tử trong xử lý văn bản hành chính, cắt giảm giấy tờ, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, đơn giản hóa quy trình nghiệp vụ. Phát triển các hệ thống làm việc tại nhà, từ xa của các cơ quan thanh tra.

Phát triển hạ tầng số của ngành Thanh tra và phát triển nền tảng và hệ thống số đặc thù sử dụng trong phạm vi toàn ngành Thanh tra để tiết kiệm thời gian, chi phí triển khai, tạo điều kiện kết nối, chia sẻ dữ liệu... Xây dựng, phát triển nền tảng ứng dụng trên thiết bị di động hỗ trợ người dân, doanh nghiệp sử dụng các dịch vụ, tiện ích trong Chính phủ điện tử, Chính phủ số.

Bốn là, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số

Riêng ở Thanh tra Chính phủ: Lựa chọn tối thiểu 50 cán bộ từ các cục, vụ, đơn vị để đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn kiến thức, kỹ năng về chuyển đổi số để hỗ trợ lãnh đạo đơn vị ra quyết định phù hợp theo chuyên môn, ngành nghề, lĩnh vực; thúc đẩy chuyển đổi số tại Thanh tra Chính phủ.

Thanh tra Chính phủ phối hợp với các tổ chức có uy tín trong nước và quốc tế về đào tạo kỹ năng số để xây dựng các chương trình đào tạo phù hợp; tổ chức triển khai các chương trình đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn về chuyển đổi số, kỹ năng số cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tại các cục, vụ, đơn vị.

Xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao về công nghệ thông tin và bảo đảm an toàn thông tin mạng nhằm phát triển Chính phủ điện tử. Đổi mới nhận thức về đối tượng, tiêu chuẩn đối với nguồn nhân lực chất lượng cao, bên cạnh việc xác định bằng các tiêu chí học hàm, học vị cần quan tâm đến việc đánh giá kỹ năng, phẩm chất cá nhân cũng như năng lực làm việc thực tế.

Đề cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan chuyên môn trong thực hiện thu hút, sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao; gắn thẩm quyền sử dụng với thẩm quyền tuyển dụng, lựa chọn được đúng người, có đủ năng lực, tiêu chuẩn đáp ứng yêu cầu công việc.

Năm là, tiếp tục quan tâm đầu tư hạ tầng công nghệ số, kinh phí, phương tiện làm việc phục vụ chuyển đổi số

Theo đó, cần phát triển hạ tầng số của ngành Thanh tra thông qua tái cấu trúc hạ tầng công nghệ thông tin, chuyển đổi hạ tầng công nghệ thông tin thành hạ tầng số ứng dụng công nghệ điện toán đám mây phục vụ kết nối, quản lý các nguồn lực, dữ liệu của cơ quan thanh tra một cách an toàn, linh hoạt, ổn định và hiệu quả. Ưu tiên, bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước, các chương trình mục tiêu quốc gia về công nghệ thông tin, chuyển đổi số, tập trung đầu tư một số dự án trọng điểm cho ngành Thanh tra theo yêu cầu của Chính phủ.

Trên cơ sở đó, tác giả có đề xuất, kiến nghị như sau:

Đối với Chính phủ: Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thống nhất mô hình tổ chức các đơn vị chuyên trách về công nghệ thông tin, chuyển đổi số; chuyên trách về an toàn thông tin phù hợp với đặc điểm, tình hình, bộ máy, biên chế tại các bộ, ngành, địa phương để có cơ sở triển khai đồng bộ, thống nhất, hiệu quả.

Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành có liên quan khẩn trương nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung các chính sách liên quan đến chế độ đãi ngộ đối với nhân lực làm công tác chuyên môn trong lĩnh vực công nghệ thông tin, đặc biệt là an ninh mạng, an toàn thông tin để việc triển khai, thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW đạt hiệu quả trong thời gian tới.

Đối với Thanh tra Chính phủ, Thanh tra các Bộ ngành, địa phương: Kiến nghị Thanh tra Chính phủ hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật; Đầu tư các nguồn lực về con người, kinh phí, cơ sở vật chất, phương tiện làm việc phục vụ chuyển đổi số; Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ cần thiết về công nghệ cho cán bộ được giao chuyên trách thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số.

Kiến nghị với Thanh tra các Bộ ngành, địa phương: Tham mưu hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật thuộc phạm vi quản lý của mình; Đầu tư các nguồn lực về con người, kinh phí, cơ sở vật chất, phương tiện làm việc phục vụ chuyển đổi số; Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ cần thiết về công nghệ cho cán bộ được giao chuyên trách thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số. Kiến nghị Bộ Tài chính hàng năm bố trí đầy đủ nguồn ngân sách theo dự toán đã lập của Thanh tra Chính phủ, đồng thời hướng dẫn chi cho hoạt động chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin; Bộ Công an hỗ trợ đảm bảo an ninh, an toàn thông tin mạng.

Tóm lại, việc tăng cường ứng dụng công nghệ số trong hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng có vai trò cực kỳ quan trọng nhằm nâng cao “hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả” của hệ thống các cơ quan thanh tra từ Trung ương tới địa phương trong bối cảnh bộ máy ngày càng “tinh gọn”. Những giải pháp và đề xuất của tác giả được rút ra sau quá trình nghiên cứu chuyên sâu từ lý luận đến thực tiễn mang tính ứng dụng cao, khi được vận dụng kịp thời sẽ phát huy được giá trị lớn cho toàn ngành Thanh tra; tạo đột phá lớn về công nghệ, dẫn đến các thay đổi sâu sắc về phương thức hoạt động mới, quy trình làm việc mới phù hợp với mô hình tổ chức mới./.

Nguồn: Viện chiến lược và khoa học thanh tra