Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 109/2025/NĐ-CP ngày 20 tháng 5 năm 2025 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ. Nghị định này không chỉ làm rõ vị trí, chức năng của Thanh tra Chính phủ mà còn quy định chi tiết về cơ cấu tổ chức, đồng thời điều chỉnh hoạt động thanh tra ở nhiều bộ, ngành và địa phương, thể hiện chủ trương xây dựng hệ thống thanh tra nhà nước theo hướng tinh gọn, chuyên sâu.

Thanh tra Chính phủ: Cơ quan trung tâm quản lý nhà nước về thanh tra, phòng chống tham nhũng

Theo Nghị định số 109, Thanh tra Chính phủ được xác định là cơ quan ngang bộ của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong phạm vi cả nước.

Thanh tra Chính phủ có nhiệm vụ trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các văn bản quy phạm pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch về các lĩnh vực quản lý nhà nước của mình. Đồng thời, cơ quan này có quyền hạn ban hành thông tư, quyết định, chỉ thị và các văn bản khác theo thẩm quyền về các lĩnh vực này.

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong tại Hội nghị giao ban lãnh đạo Thanh tra Chính phủ với Thủ trưởng các cục, vụ, đơn vị. (Ảnh: Dương Nguyễn)

Cơ cấu tổ chức mới bao gồm 22 đơn vị

Nghị định mới quy định chi tiết cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ bao gồm các đơn vị hành chính giúp Tổng Thanh tra Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước và các đơn vị sự nghiệp công lập. Các đơn vị hành chính được tổ chức bao gồm: Vụ Pháp chế, Vụ Tổ chức cán bộ, Vụ Kế hoạch – Tài chính, Vụ Hợp tác quốc tế, Văn phòng.

Đặc biệt, Nghị định quy định Cục chuyên trách theo khu vực và lĩnh vực gồm: Cục Thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo khu vực phía Bắc (Cục I), miền Trung (Cục II), phía Nam (Cục III), Cục Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (Cục IV). Bên cạnh đó, có các Cục chuyên trách thanh tra theo lĩnh vực chuyên sâu như Cục Thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo lĩnh vực nội chính, tài chính, ngân hàng, xây dựng, nông nghiệp và môi trường, công thương, y tế, giáo dục, văn hóa, khoa học và công nghệ.

Cơ cấu này còn có Cục Giám sát và Thẩm định, Cục Theo dõi, đôn đốc và Xử lý sau thanh tra. Các đơn vị khác bao gồm Ban Tiếp công dân trung ương, Báo Thanh tra và Trường Cán bộ Thanh tra. Việc quy định chi tiết các Cục chuyên trách theo lĩnh vực thể hiện rõ nét định hướng chuyên sâu trong hoạt động thanh tra tại cơ quan trung ương.

Tập trung chức năng thanh tra tại Thanh tra Chính phủ, điều chỉnh tại các Bộ và địa phương

Một điểm cốt lõi làm rõ chủ trương tinh gọn, chuyên sâu của hệ thống thanh tra nhà nước là việc Nghị định số 109/2025/NĐ-CP đồng thời quy định bãi bỏ hoặc sửa đổi các quy định về thanh tra tại nhiều Nghị định khác quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các Bộ, cơ quan ngang bộ.

Các Nghị định của các Bộ như Nội vụ, Ngoại giao, Tài chính, Xây dựng, Nông nghiệp và Môi trường, Giáo dục và Đào tạo, Tư pháp, Công Thương, Dân tộc và Tôn giáo, Y tế, Văn hóa Thể thao và Du lịch, Khoa học và Công nghệ đều được sửa đổi theo hướng bãi bỏ các cụm từ hoặc quy định về chức năng “Thanh tra” hoặc thay thế bằng “Kiểm tra” ở một số trường hợp. Tương tự, các quy định liên quan đến “thanh tra” tại Nghị định quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cũng bị bãi bỏ.

Sự điều chỉnh này thể hiện chủ trương tập trung mạnh mẽ chức năng thanh tra về Thanh tra Chính phủ, củng cố vai trò là cơ quan thanh tra cao nhất, chuyên trách và là đầu mối quản lý nhà nước về thanh tra, phòng chống tham nhũng trên toàn quốc.

Việc giảm bớt hoặc loại bỏ chức năng thanh tra tại các Bộ và địa phương được kỳ vọng sẽ góp phần tinh gọn bộ máy, tránh chồng chéo trong hoạt động thanh tra, đồng thời nâng cao tính chuyên sâu và hiệu lực, hiệu quả của hoạt động thanh tra do Thanh tra Chính phủ thực hiện.

Việc ban hành Nghị định 109/2025/NĐ-CP và các quy định sửa đổi, bãi bỏ liên quan đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong việc kiện toàn tổ chức và hoạt động của hệ thống thanh tra theo định hướng tinh gọn, chuyên sâu và hiệu quả hơn.

Trích: Dương Nguyễn

(Nguồn: ThanhtraVietNam)