Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tổng Thanh tra Chính phủ, các cơ quan thanh tra tăng cường thanh tra trách nhiệm trong việc thực hiện pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng. Ảnh: ĐQ

Đảm bảo hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra

Một là, các cơ quan thanh tra tăng cường thanh tra trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; thanh tra trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương nhằm đánh giá hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý, điều hành trên các lĩnh vực quản lý Nhà nước.

Thanh tra Chính phủ, Thanh tra bộ, ngành, địa phương đã tăng cường thanh tra trách nhiệm của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh, giám đốc sở, chủ tịch ủy ban nhân dân cấp huyện. Qua thanh tra đã kịp thời phát hiện, xử lý, yêu cầu chấn chỉnh những hạn chế, yếu kém, vi phạm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước của các bộ, ngành, địa phương.

Qua công tác thanh tra, cơ quan thanh tra đã phát hiện, xử lý nhiều vụ việc vi phạm liên quan đến trách nhiệm quản lý của nhiều thủ trưởng cơ quan hành chính Nhà nước các cấp, như thanh tra toàn diện Dự án mở rộng và cải tạo sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên; thanh tra về quản lý Nhà nước và thực hiện pháp luật trong quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Thành phố Hồ Chí Minh; thanh tra toàn diện việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai, bảo vệ và phát triển rừng, bảo vệ môi trường, xây dựng đối với các dự án đầu tư xây dựng trên bán đảo Sơn Trà...

Việc công khai kết luận thanh tra được các cơ quan thanh tra chú trọng, thực hiện nghiêm túc theo qui định của Luật Thanh tra. Ảnh: ĐQ

Hai là, các cơ quan thanh tra tăng cường công tác giám sát hoạt động của đoàn thanh tra, thẩm định kết luận thanh tra, công khai kết quả, quyết định xử lý về thanh tra. Tập trung xem xét tính hợp pháp, chính xác của các kết luận thanh tra nhằm phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật để tiến hành thanh tra lại hoặc kiến nghị biện pháp xử lý theo quy định.

Theo thống kê từ các bộ, ngành, địa phương, giai đoạn 2016 - 2020: Thanh tra bộ, ngành, phát hiện 6 vụ việc vi phạm pháp luật của đoàn thanh tra với 10 cá nhân vi phạm, trong đó 6 người đã bị xử và 4 người đang bị xem xét xử lý. Tại địa phương, phát hiện 31 vụ việc vi phạm pháp luật của đoàn thanh tra với 71 cá nhân vi phạm, trong đó 70 người đã bị xử lý và 1 người đang bị xem xét xử lý.

Việc công khai kết luận thanh tra, Luật Thanh tra năm 2010 quy định trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày ký kết luận thanh tra, người ra quyết định thanh tra có trách nhiệm thực hiện việc công khai kết luận thanh tra theo các hình thức: Công bố tại cuộc họp hoặc tổ chức họp báo; thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng; đưa lên trang thông tin điện tử của cơ quan thanh tra Nhà nước, cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành hoặc cơ quan quản lý Nhà nước cùng cấp; niêm yết tại trụ sở làm việc của cơ quan, tổ chức là đối tượng thanh tra. Luật Thanh tra năm 2022 yêu cầu kết luận thanh tra phải được công khai toàn văn, trừ nội dung thuộc bí mật Nhà nước hoặc bí mật khác theo quy định của pháp luật.

Tăng cường quản lý Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Ba là, các cơ quan thanh tra đẩy mạnh thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về phòng, chống tham nhũng; kiểm tra, thanh tra việc tổ chức thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng trong cơ quan hành chính Nhà nước các cấp; hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra việc kê khai tài sản, thu nhập.

Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng đến năm 2020, Thanh tra Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã ban hành hàng trăm văn bản liên quan đến công tác phòng, chống tham nhũng như Thông tư liên tịch số 70/2016/TTLT-BCT-TTCP ngày 6/5/2016 quy định việc lập, quản lý và sử dụng quỹ khen thưởng về phòng, chống tham nhũng; Thông tư liên tịch số 01/2015/TTLT-TTCP-BNV ngày 16/3/2015 quy định khen thưởng cá nhân có thành tích xuất sắc trong việc tố cáo hành vi tham nhũng; Quyết định số 63/QĐ-TTCP ngày 26/2/2018 của Thanh tra Chính phủ phê duyệt Bộ chỉ số đánh giá công tác phòng, chống tham nhũng đối với ủy ban nhân dân cấp tỉnh năm 2017...

Kiểm tra, thanh tra việc tổ chức thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham những trong cơ quan hành chính Nhà nước các cấp cơ bản đã được các cơ quan thanh tra thực hiện lồng ghép cùng các cuộc thanh tra trách nhiệm thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước trong việc thực hiện pháp luật phòng, chống, tham nhũng. Qua kiểm tra, thanh tra cho thấy, các giải pháp phòng ngừa tham nhũng được đẩy mạnh, thường xuyên được rà soát, điều chỉnh phù hợp với thực tế; nhiều biện pháp phòng ngừa đã phát huy hiệu quả.

Đã tiến hành kiểm tra việc thực hiện quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức tại 44.859 cơ quan, tổ chức, đơn vị; kịp thời phát hiện, chấn chỉnh các sai phạm và xử lý 3.119 cán bộ, công chức, viên chức vi phạm quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp.

Bốn là, các cơ quan thanh tra chú trọng việc phát hiện các sơ hở trong cơ chế, chính sách, pháp luật và nâng cao chất lượng các kiến nghị qua hoạt động thanh tra.

Thực hiện Luật Thanh tra năm 2010 và Luật Thanh tra năm 2022, Thanh tra Chính phủ, Thanh tra bộ, ngành, địa phương và cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành luôn xác định một trong những mục đích quan trọng của hoạt động thanh tra là phát hiện hạn chế, bất cập trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có giải pháp, biện pháp khắc phục.

Giai đoạn 2016 - 2023, Thanh tra Chính phủ đã đề xuất, kiến nghị sửa đổi nhiều văn bản pháp luật và cơ chế quản lý của các bộ, ngành, địa phương trong việc thực hiện Luật Đất đai năm 2013, Luật Đầu tư công năm 2019, Luật Giá năm 2012, Luật Đấu thầu năm 2013, Luật Xây dựng năm 2014 và nhiều văn bản chính sách, pháp luật quan trọng trong lĩnh vực y tế về quản lý giá trang thiết bị y tế, đấu thầu trang thiết bị y tế tại các cơ sở y tế công lập...

Bên cạnh đó, năm 2021, các cơ quan có thẩm quyền đã ban hành mới, sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ 809 văn bản về cơ chế, chính sách, pháp luật theo kiến nghị tại các kết luận thanh tra (đạt tỷ lệ 84,4%). Năm 2022, các cơ quan có thẩm quyền đã ban hành mới, sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ 583 văn bản về cơ chế, chính sách, pháp luật theo các kiến nghị tại các kết luận thanh tra (đạt tỷ lệ 70,1%). Năm 2023, các cơ quan có thẩm quyền đã ban hành mới, sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ 332 văn bản về cơ chế, chính sách, pháp luật theo kiến nghị tại các kết luận thanh tra (đạt tỷ lệ 72,6%)^.

Năm là, hoàn thiện và đẩy mạnh việc triển khai các quy định về bảo đảm việc thực hiện kết luận, kiến nghị xử lý sau thanh tra theo hướng tăng cường trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước và các biện pháp xử lý trách nhiệm.

Thực tiễn cho thấy, việc theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra và đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật.